Yüzyıllar boyunca İngiltere’nin duman altı pub köşelerinde, mesai sonrası nefes almak isteyen işçi sınıfının mütevazı bir eğlencesi olarak varlığını sürdüren dart, bugün artık bambaşka bir yerde duruyor. 21. yüzyılda bu oyun; milyonlarca sterlinin döndüğü bir endüstriye, yüksek teknolojiyle örülmüş bir yayıncılık deneyimine ve oyuncuların zihinsel dayanıklılığını son sınırına kadar zorlayan bir psikolojik mücadele alanına dönüştü.
Bu yazıda; 1993 yılında sporu kökten değiştiren kurumsal kırılma anını, oyunun arkasındaki matematiksel düzeni ve Eric Bristow’dan Luke Littler’a uzanan efsaneler geçidini inceleyeceğiz. Hazırsanız okları atmaya başlayalım!
1. Tarihsel Kökenler ve Modern Dartın Doğuşu
Dart, kökleri Orta Çağ okçularının eğitim rutinlerine dayanan, ancak modern formunu 20. yüzyıl İngiltere’sinde bulan bir spordur. Başlangıçta bir şans oyunu olarak görülse de, zamanla yüksek düzeyde el-göz koordinasyonu gerektiren bir disipline evrilmiştir. Ancak sporun bugünkü profesyonel yapısı, 1993 yılındaki “Büyük Bölünme” ile atılmıştır.
1.1. BDO Hegemonyası ve Krizin Anatomisi (1973-1992)
1973 yılında kurulan British Darts Organisation (BDO), sporu organize eden ilk kurumdu. 1970’ler ve 80’ler boyunca dart televizyonda altın çağını yaşasa da, 80’lerin sonunda sporun imajı zarar görmeye başladı. Alkolle özdeşleşen yapısı ve sponsorların çekilmesiyle dart bir gerileme dönemine girdi. 1992’ye gelindiğinde oyuncular, BDO yönetimini vizyonsuzlukla suçluyor ve dartın “ayakları üzerinde öldüğünü” savunuyordu.
1.2. 1993 Büyük Bölünme
Bu memnuniyetsizlik, dart tarihinin en büyük başkaldırısını tetikledi. Dönemin son dünya şampiyonlarının da bulunduğu 16 üst düzey oyuncu, BDO’dan ayrılarak World Darts Council (WDC), bugünkü adıyla Professional Darts Corporation (PDC)‘yi kurdu. Amaç, sporu profesyonelleştirmek ve televizyon gelirlerini artırmaktı.
BDO bu girişime sert tepki verdi ve ayrılan oyuncuları tüm turnuvalardan men etti. Phil Taylor, Dennis Priestley, Eric Bristow gibi isimlerin başını çektiği bu grup geri adım atmadı. 1997’de sonuçlanan “Tomlin Emri” davası ile oyuncular ticaret yapma özgürlüğünü kazandı. Bu karar, BDO’nun çöküşünü hazırlarken, PDC’nin Barry Hearn yönetiminde sporu küresel bir devasa şova dönüştürmesinin önünü açtı.
2. Dart’ın Kuralları, Dart Nasıl Oynanır?
2.1. 501 ve Checkout Stratejisi
Profesyonel dartın standart formatı “501” oyunudur. En kritik kural, bitirişin (checkout) mutlaka bir “double” (tahtanın en dış halkası veya merkezdeki kırmızı bullseye) ile yapılması zorunluluğudur.
Örneğin, 170 sayısı bitirilebilecek en yüksek sayıdır (T20, T20, Bullseye). Ancak oyuncu 169 puanda kalırsa, matematiksel olarak tek turda bitiremez. Bu durum oyuncuları maç boyunca 3-4 atış sonrasını hesaplamaya zorlar.
2.2. Kusursuzluk: 9-Darter
Dartın “hole-in-one”ı kabul edilen en büyük başarısı “9-Darter”dır. 501 puanı sıfırlamak için gereken minimum atış sayısı 9’dur. Michael Smith ve Michael van Gerwen arasında 2023 Dünya Şampiyonası finalinde yaşanan ve ikisinin de 9-darter’a gittiği (Smith’in tamamladığı) leg, spor tarihinin en ikonik anlarından biri olarak kabul edilir.
3. Efsaneler Salonu: Eskiler, Yeniler ve Fenomenler
Dartın küresel yükselişi, karizmatik oyuncuların omuzlarında gerçekleşti. Liste sadece Taylor ve Bristow ile sınırlı değil; oyunun karakterini değiştiren pek çok isim var.
3.1. Kurucu Babalar
- Eric Bristow (“The Crafty Cockney”): Dartın ilk rock yıldızı. Kibri, yeteneği ve 5 dünya şampiyonluğu ile 80’leri domine etti. Phil Taylor’ı keşfeden mentordur.
- Phil Taylor (“The Power”): Tartışmasız en büyüğü. 16 Dünya Şampiyonluğu ile kırılması imkansız bir rekora sahip. Günde 8 saat antrenman yaparak “pub oyuncusu” algısını yıktı ve sporu profesyonel bir meslek haline getirdi.
3.2. Rekabeti Değiştirenler
- Raymond van Barneveld (“Barney”): Hollandalı efsane, BDO’dan PDC’ye geçerek Taylor’ın en büyük rakibi oldu. Hollanda’da dartın futbol kadar popüler olmasını sağlayan isimdir. Akıcı atış stili ile “Dartın Roger Federer’i” olarak anılır.
- Michael van Gerwen (“MvG” – “The Green Machine”): Taylor sonrası dönemin dominatorü. Genç yaşta kelimenin tam anlamıyla sahneye bir fırtına gibi girdi. Aşırı hızlı atış stili, agresif kutlamaları ve inanılmaz skor üretme kapasitesiyle 3 kez Dünya Şampiyonu oldu. Bir dönem “yenilmez” olarak görülen tek oyuncuydu.
- Gary Anderson (“The Flying Scotsman”): İskoç efsanesi, dart tarihinin en doğal ve pürüzsüz atış stiline sahip oyuncusu olarak bilinir. İki kez üst üste Dünya Şampiyonu oldu. Skor yapma gücü (scoring power) o kadar yüksektir ki, rakiplerini sadece 180’ler atarak baskı altına alır.
3.3. Şovmenler ve Kötü Adamlar
- Peter Wright (“Snakebite”): Sahneye her maç farklı renge boyadığı Mohawk saçı ve çılgın kıyafetleriyle çıkar. Ancak bu şovun arkasında, belki de turun en çalışkan oyuncusu yatar. Sürekli dart değiştirmesiyle ünlüdür; bazen maç ortasında bile oklarını değiştirir. İki kez Dünya Şampiyonu olarak kariyerini taçlandırdı.
- Gerwyn Price (“The Iceman”): Eski bir profesyonel ragbi oyuncusu olan Price, spora saf kas gücü ve agresiflik getirdi. Sahneye çıktığında yuhalanmayı seven, bunu yakıta çeviren bir “kötü adam” (villain) rolünü üstlendi. Galli oyuncu, dartın sadece nazik bir oyun olmadığını, bir gladyatör dövüşü olabileceğini kanıtladı ve Dünya Şampiyonluğuna ulaştı.
3.4. Yeni Nesil ve “Nükleer” Etki
- Luke Humphries (“Cool Hand Luke”): 2023-2024 sezonuna damga vuran, Dünya Şampiyonluğu dahil olmak üzere neredeyse tüm büyük turnuvaları süpüren isim. İnanılmaz derecede istikrarlı ve baskı altında hata yapmayan, robotik bir mükemmeliyete sahip.
- Luke Littler (“The Nuke”): Profesyonel Dart Kurumu etkinliklerinde yarışan ve şu anda dünya iki numarası olan İngiliz dart oyuncusu. Michael van Gerwen’i finalde yenerek 2025 Dünya Şampiyonluğunu kazanan Littler, 17 yıl 347 günlük yaşıyla dart tarihinin en genç dünya şampiyonu oldu. Kebap yemeyi sevmesi ve bilgisayar oyunlarına düşkünlüğü ile Z kuşağının temsilcisi haline gelen “The Nuke”, dartın popülaritesini tek başına %30 oranında artırarak sporu ana akım medyanın manşetlerine taşıdı.
3.5. Kadınların Gücü
- Fallon Sherrock: Dünya Şampiyonası’nda erkek rakiplerini yenen ilk kadın olarak tarihe geçti ve “Queen of the Palace” unvanını aldı.
- Beau Greaves: Genç yaşına rağmen WDF Dünya Şampiyonası’nı domine etti. Birçok otoriteye göre teknik kapasitesi, erkeklerle en üst düzeyde düzenli rekabet edebilecek seviyededir.
4. Dartın Psikolojisi: Dartitis ve Zihinsel Savaş
Dart, dışarıdan fiziksel görünse de %90 zihinseldir.
Dartitis: Oyuncunun motor kontrolünü kaybetmesi ve oku elinden çıkaramaması halidir. Golfteki “yips” hastalığına benzer. Efsane Eric Bristow’un kariyerini bitiren bu hastalık, modern dönemde Mensur Suljović ve Berry van Peer gibi isimleri de sahnede zor duruma düşürmüştür.
Baskı yönetimi bu işin anahtarıdır. Michael Smith, yıllarca finalleri kaybettikten sonra bir spor psikoloğu ile çalışarak “kaybetme korkusunu” yenmiş ve 2023’te şampiyonluğa ulaşmıştır.
5. Yayıncılık, Ekonomi ve Şov Dünyası
Dartın “pub sporu” etiketinden kurtulup “spor eğlencesi” kategorisine geçişi, Sky Sports ve PDC’nin vizyonuyla gerçekleşti.
5.1. Karnaval Atmosferi
Modern turnuvalar, devasa bir partiyi andırır. “Chase the Sun” şarkısı eşliğinde dans eden, Sünger Bob veya trafik konisi kostümü giymiş binlerce sarhoş ama neşeli seyirci, PDC Dünya Şampiyonası’nın (Ally Pally) alametifarikasıdır. Seyirci sessizce izlemez; oyunun bir parçasıdır, tezahüratlarıyla oyuncuyu vezir de edebilir rezil de.
5.2. Para Konuşur
Ödül havuzları da dart sporunun büyümesini kanıtlıyor.
- 1994: İlk PDC şampiyonasında toplam ödül 64.000 £ idi.
- 2025/26: Toplam ödül havuzunun 5-6 Milyon Sterlin seviyelerine ulaşması, şampiyonun ise 1 Milyon Sterlin kazanması bekleniyor.
Bu rakamlar, dartın artık elit sporcuların zengin olabileceği, tam zamanlı ve son derece kazançlı bir kariyer yolu olduğunu kanıtlamaktadır.
PDC Dünya Dart Şampiyonası S Sport Plus’ta!
Dart, basit bir nişan alma oyunundan çok daha fazlasıdır. 1993’teki cesur bölünme ile kendi kaderini çizen, teknolojiyi ve şov dünyasını içine entegre eden, ancak özündeki “insan ve hedef” sadeliğini koruyan nadir sporlardandır.
Bugün Luke Littler gibi gençlerin 17 yaşında milyoneri olduğu, Gerwyn Price gibi eski ragbicilerin stadyumları inlettiği ve Michael van Gerwen gibi makinelerin kusursuzluğu aradığı bir evrendir. Dart, dumanlı odalardan çıkıp stadyumların ışıltılı atmosferine uzanan, modern spor tarihinin en başarılı yeniden markalaşma hikayesidir.
Dünya Dart Şampiyonası sadece bir spor müsabakası değil, bir karnavaldır. Seyircilerin ilginç kostümleri, yaratıcı pankartları ve bitmek bilmeyen tezahüratlarıyla eşsiz bir atmosfer sunar.
Dünyanın en iyi okçularının şampiyonluk mücadelesi, Türkçe anlatım ve yüksek görüntü kalitesiyle S Sport Plus’ta. Hedefi ıskalamayın, bu heyecana ortak olun!
