Formula 1 motorları, araçların performansına etkisi nedeniyle sürekli gelişim halinde. Motor üreticisi konundaki çoğu takım, genelde sezon devam ederken bir sonraki yıl daha iyi sonuçlar almak için yeni versiyon üzerinde çalışmaya başlıyor. Sizler için hazırladığımız bu rehberde F1 motorlarının dünden bugüne gelişimi, 2023 sezonu özelinde Formula 1 takımlarının motor bilgileri özellikleri konusunda tüm detayları bulabilirsiniz.
Formula 1 Motorlarının Tarihi
Güç ünitesi ya da daha geleneksel adıyla motor, yüksek performans beklentileri doğrultusunda Formula 1 tarihi boyunca sürekli değişim geçirdi. Dolayısıyla F1 motorlarının geçirdiği değişimi anlamak için belirli dönemlere odaklanmakta fayda var.
1950-1953
İlk F1 araçları, 1.5 litrelik süper şarjlı (kompresörlü) motorlarla üretildi. Hatta bu dönemde BRM tarafından V16 motor kullanıldı. Bu dönemin son bir yılında F2 düzenlemelerine geçiş yapılarak araçlarda 2.0 litre motor kullanımına izin verildi.
1954-1960
Bu dönemde 750 cc ile sınırlandırılmış süper şarjlı 2.5 litrelik motorlara geçiş yapıldı. Ancak takımlar bu değişime pek de sıcak bakmadı. Takvimler 1957’yi gösterdiğinde devrim niteliğindeki ortadan ve arkadan motorlu araçlar pistlerde boy göstermeye başladı.
1961-1965
Araçlarda 1.5 litrelik motor kullanımına geri dönüldü. Tabii bu değişimle birlikte performansta azalma gözlemlenince ilerleyen yıllarda motor gücünde %50’lik artışa izin verildi.
1966-1986
Bu dönemin başında araçlarda büyük hacimli motor kullanılması FIA’yı harekete geçirdi. Yapılan düzenleme ile takımlara 3.0 litre atmosferik ve 1.5 litre sıkıştırılmış motor arasında seçim hakkı tanındı. 1967’de Cosworth’ün ürettiği DFV motoru, düşük bütçeli takımların F1’e katılımını kolaylaştırırken araçlar 1350 beygir seviyesine ulaştı.
1987-1988
Motor gelişimi açısından en kısa dönem olarak anılan bu yıllar arasında V8 motora yönelim arttı.
1989-1994
1989’da turbo şarj kullanımı yasaklandı. 3.5 litrelik Honda motorları altın çağını yaşarken ilerleyen yıllarda bayrağı Renault devraldı.
1995-2005
kadar çıkıldı. Dönemin genelinde Renault, son yıllarında ise önce Mercedes ve hemen ardından Ferrari öne çıkan motor üreticileri oldu.
2006-2013
Bu dönemde 95 kilogram ağırlığa sahip, maksimum 2.4 litre kapasiteli V8 motorlar kullanıldı. Cosworth ve Honda motorları 20 bin RPM sınırını aştı. Ancak daha sonra kural değişikliği ile 19 bin RPM sınırlandırması uygulanmaya başlandı. Motor güçleri %20 azaltılırken 2009’da KERS, 2011’de ise DRS tanıtıldı.
2014-2021
Halen devam etmekte olan turbo hibrit çağı başladı. Takımlar V6 turbo şarjlı seçeneğe yönelirken değişen motor sesi epey tartışma yarattı. Ayrıca KERS yerini ERS’ye bıraktı.
2022-
Günümüzde 1.6 litrelik V6 motorların kullanımı sürüyor. Yeni motor üreticilerini şampiyonaya çekmek içinse daha fazla gücü daha az maliyetle sağlayacak seçenekleri üzerinde çalışmalar yapılıyor.
Formula 1 Motorlarının Özellikleri
Formula 1 araçlarında, entegre turbo beslemeli 1.6 litrelik V6 hibrit motor kullanılıyor. İçten yanmalı F1 motoru, diğer türdeşleri ile karşılaştırıldığında küçük boyutu ile dikkat çekiyor. Üstelik 15 bin RPM devir limiti bulunuyor. Bu duruma rağmen direkt yakıt enjeksiyon sistemi, ve turbo besleme sayesinde bir motordan 600 beygir civarında güç üretilebiliyor.
Formula 1 motorlarını özel kılan etkenlerin başında ERS (Energy Recovery System – Enerji Geri Kazanım Sistemi) isimli parça geliyor. Aracın ekstradan 160 beygir gücü kazanmasını sağlayan ERS, iki ana bileşenden oluşuyor. Bu bileşenlerden biri olan MGU-K (Motor Generator Unit–Kinetic / Kinetik Enerji Geri Kazanım Ünitesi), frenleme esnasında ortaya çıkan enerjiyi krank mili aracılığıyla otomobile geri kazandırıyor.
ERS sisteminin diğer bileşeni ise MGU-H (Motor Generator Unit-Heat / Isıl Enerji Geri Kazanım Ünitesi) adını taşıyor. Bu ünite, turbo gecikmesi (turbo lag) olarak adlandırılan sorunun yaşanmasını engelliyor. Ünite, egzozdan atılan sıcak gazın enerjiye dönüşmesini sağlıyor. Elde edilen enerjinin aktarımı, turboşarj üzerinden otomatik olarak gerçekleşiyor.
Formula 1 Motor Üreticileri
Formula 1 Dünya Şampiyonası kapsamındaki yarışlarda boy göstermek isteyen takımların motorlarını ya kendileri üretmeleri ya da bir tedarikçiden edinmeleri gerekiyor. Yakın zamana kadar Honda’nın da aralarında bulunduğu birçok marka Formula 1’de motor tedarikçisi konumundaydı. Günümüzde ise yalnızca 4 marka motor üretmeye devam ediyor. Bu markalar; Ferrari, Renault, Mercedes ve Red Bull Powertrains olarak sıralanıyor.
Formula 1 Takımlarının Kullandığı Motorlar
Formula 1 takımlarının kullandığı motorlarla ilgili detayları aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.
| Takım | Motor Üreticisi | Motor |
| Red Bull Racing | Red Bull Powertrains / Honda | 1.6 V6 Turbo Hibrit |
| Ferrari | Ferrari | |
| Mercedes-AMG | Mercedes | |
| Alpine | Renault | |
| McLaren | Mercedes | |
| Alfa Romeo | Ferrari | |
| Aston Martin | Mercedes | |
| Haas | Ferrari | |
| AlphaTauri | Red Bull Powertrains / Honda | |
| Williams | Mercedes |
Formula 1’deki Motor Kuralları
Formula 1’de takımların ve pilotların uymaları gereken motor kuralları bulunuyor. Bu kurallar arasından yarışlarda en fazla dikkat edilenleri şu şekilde sıralanıyor:
- Her pilot yarış öncesinde belirli sayıda motor parçası değiştirme hakkına sahip. Turboşarj, MGU-H, MGU-K, ICE için 3; enerji depolama ünitesi, araç kontrolüne dair elektronik parçalar için 2 ve egzoz sistemi için 8 değişim hakkı bulunuyor.
- Motor parçası değişim hakkı ilk defa aşıldığında yarışa 10 sıra geriden başlama cezası veriliyor. İkinci kez aşım söz konusu olursa sürücü ekstra 5 sıra daha kaybediyor. Verilen ceza toplamda 15 sırayı aşarsa araç yarışa son sıradan başlıyor.
- Pilotlar, yarış içerisinde direksiyon üzerindeki kontroller aracılığıyla güç ünitesi ayarlarını ve ERS enerji üretim değerini değiştirebiliyor. Bu değişikliklere her araçta aynısının kullanılması zorunlu tutulan Standart Elektronik Kontrol Ünitesi (SECU) vasıtasıyla izin veriliyor.
- Güvenlik gerekçesi ile her araçta ERS durumunu gösteren ışıkların bulunması gerekiyor. Bu ışıklar, araç pit alanında ya da pist üzerinde durduğunda mevcut duruma göre yeşil ya da kırmızı renkte yanıyor.
- Takımların, 2026 yılına kadar belirli parçalar haricinde güç ünitesi ile ilgili geliştirme çalışmaları yapmaları FIA tarafından yasaklanmış durumda.
Formula 1 Motoru Nasıl Çalışır?
Formula 1 motorlarını oluşturan parçaların arasındaki boşluklar, standart türdeşlerindekilere göre çok daha az. Tasarımdaki bu farklılıktan dolayı motor parçaları minimum sıcaklığa ulaşmadan hareket edemiyor. Parçaların hareket edebilmesi için motorun öncelikle ısıtılması gerekiyor. Yani marş motoru bulunmayan Formula 1 otomobillerinde krank mili bir süre özel araçlar yardımıyla dışarıdan çevriliyor.
Motor çalıştırıldıktan sonra doğrudan püskürtme sistemi vasıtasıyla hava ve yakıt karşımı kısa boyutlu pistonların bulunduğu ateşleme odasına aktarılıyor. Böylece araç, kısa sürede ideal devir seviyesine (ortalama 12 bin RPM) çıkabiliyor. Araçlar, ortalama 305 kilometrenin kat edildiği standart bir yarış gününde 110 litre civarında yakıt harcıyor. Motorlardan maksimum performans alınabilmesi için 98-102 oktan kurşunsuz benzin ve biyoyakıt karışımı kullanılıyor.
