Dünyanın en popüler motor sporları yarışlarından birisi olan Formula 1’in bazı terimleri uzun süredir yarış izleyenler tarafından dahi bilinmiyor. Özellikle yeni izlemeye başlayanların zorlandığı ve genel olarak çoğu kişinin yarışlar sırasında duyduğu ama bazılarını tam olarak bilemediği teknik terimleri aşağıda açıklamaya çalıştık.
- Aerodinamik: Genel anlamda hareketli bir tasarım objesinin çevresini saran hava ile olan ilişkisini ifade eder. Formula 1 özelinde ise aerodinamik dendiğinde aracın çevresindeki hava akışının optimal düzeyde oluşmasının sağlandığı ve böylelikle yol tutuş ve güç aktarımının maksimize edildiği tasarım detayları akla gelmelidir.
- Apex (Apeks): Virajların ideal merkez noktasını ifade eder. Hız kaybının minimum olduğu ve merkezkaç kuvveti ile optimum ilişki tesis edildiği yol çizgisidir. Pilotlar virajlarda avantaj sağlamak için bu noktayı kullanmayı ister.
- Blokaj: İdeal fren noktasını kaçıran veya ani ortaya çıkan tehlikelerde pilotların yavaşlamak için sert fren yapması durumunda tekerleklerin kilitlenerek kaymanın başladığı durum blokaj kelimesi ile ifade edilir.
- Çakıl Havuzu: Pist kenarında konumlandırılan ve araçların pistten çıkması durumunda bariyerlere çarpmadan önce yavaşlamasını sağlayan güvenlik alanı.
- Downforce: Yere basma kuvveti olarak Türkçe ifade edilebilecek olan bu terim araç ileri doğru giderken aerodinamik etkiler nedeniyle yere doğru uygulanan kuvveti tanımlar. Araçların çekiş gücü ve yol tutuşu bakımından önemlidir.
- DRS: Drag Reduction System kelimelerinin kısaltması olan ve sürüklenmeyi azaltıcı sistem olarak Türkçe ifade edilebilen bu sistem, araçların arka kanadındaki parçanın açılarak yere basma kuvvetinin azalmasını sağlar. Bu sayede araç ekstra hız kazanabilir. Öndeki araç ile mesafenin 1 saniye ve altında olduğu durumlarda kullanılabilir.
- ERS: Energy Recovery System ya da Türkçe ifadesi ile Enerji Geri Kazanım Sistemi araçların ortaya çıkardığı ısı enerjisini ve kinetik enerjiyi geri kazanmak ve bu şekilde ilave hız elde etmek mantığına dayanır.
- Kokpit: Pilotların otomobil içinde bulunduğu bölümdür. Çıkarılabilir özellikte koltuğa sahiptir ve koltuk her pilot için özel kalıp ile yapılır. Kokpitteki pilot sadece el, ayak ve kaskını hareket ettirme imkanına sahiptir.
- G Force: Yüksek hızlarla girilen virajlarda yerçekimi kuvveti ile mücadele edilmesini sağlayan güçtür. Özellikle pilotların baş ve boyun bölgelerine çok fazla güç binmesine neden olur.
- Formasyon Turu: Yarış öncesi pistte atılan bir turluk ısınma hareketi olarak nitelenebilecek aktivite. Lastik ısıtmak olarak da adlandırılır.
- Grid: Sıralama turu sonuçlarına göre araçların yarışa başlayacakları ve önceden belirlenmiş alan.
- Güvenlik Aracı: Yarış sırasında yaşanan kaza veya başka bir problem nedeniyle piste giren ve araçların yavaş bir şekilde takip etmek zorunda oldukları organizasyona ait otomobil.
- Hava Koridoru: Hava sürtünmesini azaltmak ve ekstra hız kazanmak amacıyla sürücülerin öndeki otomobile olabildiğince yaklaşması ile elde edilen avantajlı durum. Slipstream olarak da adlandırılır.
- Halo: Pilotları yabancı cisimlere karşı koruma maksadıyla kokpit üzerine eklenmiş özel alaşımdan mamul unsur.
- Kerb: Virajların iç ve dış kısımlarına yerleştirilen, pilotların yavaşlamasını ve pist sınırları içerisinde kalmasını amaçlayan tümsek kısım.
- Parc Ferme: Sıralama turu ve yarış seansları sonrasında araçları koruma altına alan ve takım elemanları dahil araçlara erişimi engelleyen kapalı park kuralı.
- Şikan: Pistlerin fazla düz ve hıza uygun kesimlerinde araçların hızını kesmek amacıyla yerleştirilmiş, birbirini takip eden virajlara şikan adı verilir. Şikanların pist güvenliği bakımından üstlendiği fonksiyonlar da vardır.
- Şasi: Gündelik hayatta da kullanılan şasi sözcüğü aracın lastik, süspansiyon, motor gibi unsurlarının üzerine yerleştirildiği ana gövdedir. Araçların hafif ve dayanıklı olması için şasi yapımında son yıllarda monokok kompozit karbon malzeme kullanılmaktadır.
- Padok: Takımların tüm unsurlarını kapsayan ve barındıran konaklama ve kamp alanı.
- Pit Stop: Formula 1 yarışlarında araçların lastik değiştirme gibi çeşitli maksatlarla takım garajlarına yaptığı kısa süreli ziyaret pit stop olarak adlandırılır.
- Pole Position: Pol pozisyon olarak da bilinen ve yarışa ilk sırada başlamayı ifade eden teknik terim. Sıralama turlarında en iyi zamanı elde ederek birinci sırada yarışa başlamaya hak kazanmak şeklinde ifade etmek de mümkündür.
- Sektör: Formula 1 yarışlarında pilotların ve araçların performansını zaman cinsinden daha iyi ve verimli takip edebilmek için belirlenen pistin üçte birlik bölümü sektör olarak tanımlanır.
- Spin: Araçların merkezkaç kuvveti etkisi altında kendi ekseni etrafında dönmesi durumu. Özellikle diğer araçlara temas durumlarında veya virajlara uygun şekilde girilmemesiyle ortaya çıkan istenmeyen bir durumdur.
- Spoiler: Araçların arkasına takılan ve yere basma kuvvetini (downforce) arttıran parça.
- Tork (Torque): Temel olarak döndürme kuvveti olarak bilinir. Formula 1 yarışlarında ve otomobil dünyasındaki karşılığı motorun döndürme kuvvetinin yüksekliği ile elde edilen ani güç aktarımı ve hızlanma kabiliyeti olarak ifade edilebilir.
- Understeer: Araçların arka kısmında öne göre daha yüksek basma kuvveti ve tutunma olması halidir. İleri seviyede olması halinde alta giren havanın da yardımı ile direksiyon hakimiyeti güçleşir ve devamında aracın ön tarafı yerden kesilebilir.
