Son derece heyecanlı geçen maçları ile insanların ilgi odağı haline gelen voleybol, dünya çapında sıkça oynanan ve izlenen spor branşları arasında yer alır. Kuralları ve tatlı rekabeti ile dikkat çeken voleybol hakkında detaylı bilgi edinmek isteyenler için özel bir içerik hazırladık!
Voleybol’un Tarihçesi
Amerikan spor eğitimcisi William Morgan, gözlemleri sonucunda takım oyunlarında sporcuların rakipleriyle sık temas etmesinin psikolojik açıdan sorunlar yarattığı kanısına varır. Sporcuların sağlıklı bir psikolojiyle takım olarak hareket edebileceği bir branş arayan William Morgan’ın araştırmaları sonuçsuz kalır.
Aradığı spor dalını bulamayan William Morgan 1895 senesinde kolları sıvayarak farklı branşların özelliklerini bir araya getirmeye karar verir. Voleybolun temelini basketbol, beyzbol, hentbol ve tenisin özellikleriyle atar.
Hentbolun el ile oynanmasını, teniste kullanılan file materyalini, beyzbolun görev dağılımını ve basketbolu süre kısıtlamasını bir araya getiren William ilk ismi mintonette olan voleybolu yaratır.
Mezhepsiz ve evrensel bir hristiyanlık amacıyla yola çıkan Young Men’s Christian Association organizasyonu, mintonettenin kendi vizyonlarına uyum sağlayan bir spor olduğunu görür. Dünyayı gezen bu grup 1896 senesinde oyunun ismini ‘’voleybol’’ olarak değiştirerek gittikleri her ülkede oynanmasını sağlar. Oynanan her ülkede farklı özelliklerin eklenmesiyle güncel oyun tarzı ortaya çıkar.
Voleybol 1900 senesinde Kanada’da oynanarak Amerika dışında bir ülke tarafından ilk kez resmi şekilde kabul görür. 1913 yılından itibaren farklı bölgelerde voleybol turnuvaları düzenlenmeye başlanır. 1947 senesinde ise Uluslararası Voleybol Federasyonu kurularak bu spor branşının evrensel standartlara bağlandığı tescil edilir.
Voleybol Kuralları Nelerdir?
Voleybol, son derece detaylı kurallara bağlı bir spor branşı olarak öne çıkar. Fiziksel yeteneğin yanı sıra zeka gerektiren bu spor dalını oynayabilmek için kurallara hakim olunmalıdır.
Oyunun başlaması için servis atışı yapılmalıdır. Servisin kullanılması için hakem düdüğünün çalınması gerekir. Düdük sesinden sonraki sekiz saniye içerisinde atış yapılmalıdır. Servis atışında topun fileden geçerek rakip sahasında yere düşmesiyle puan alınır. Servis kullanılacağında arka hatta yer alan oyuncular, ön hattaki oyuncuların önünde konumlanmalıdır.
Hiçbir oyuncu topa aralıksız iki kez vurmamalıdır. Oyuncuların topu uzun süre sabit şekilde tutmaları da yasaktır. Servis atışı karşılanırken rakip takımın topa yalnızca üç kez vurma hakkı bulunur.
Takımlar üç pas kullanabilir. Dördüncü kez topa değme hakkı yalnızca blok için verilir. Oyuncular rakip takımının oyuncularına müdahale etmedikleri sürece file altından rakip sahasına giriş yapabilir. İlk kez 8 ve 16 puana ulaşıldığında 60 saniyelik teknik molalar verilir.
Her takım bir sette altı kez oyuncu değişikliği hakkına sahiptir. Bir takım her sette toplam 30 saniye olmak üzere en fazla iki kez mola isteyebilir. Set arası dinlenme süresi üç dakika ile sınırlandırılmıştır. Her sette takımların sahası değişir.
Voleybol Kaç Kişi ile Oynanır?
Voleybol toplam 12 kişi ile oynanır. Takımların 6 as, 6 yedek oyuncusu bulunur. Her takımın 6 as oyuncusu sahada oynar. Sakatlanma veya gerekli durumlarda as oyuncular ile yedek oyuncular değiştirilerek oyuna devam edilir. Oyuncu değişim sayısı kurallar ile belirlenir.
Voleybol Saha Ölçüleri
Pek çok farklı alanda oynanabilen voleybol, profesyonellik söz konusu olduğunda saha ölçüleriyle öne çıkar. Voleybol, ince detaylardan oluşan kuralları sebebiyle doğru ölçü ve çizgilere sahip bir alanda oynanmalıdır.
Profesyonel voleybol oynanabilmesi için sahanın 18 m x 9 m büyüklüğünde olması gerekir. Dikdörtgen bir alandan oluşan voleybol sahasının her yönünde üçer metre genişliğinde serbest bölge yer almalıdır. Sahanın düz ve pürüzsüz bir yüzeye sahip olması oyuncuların güvenli bir şekilde oynamasına imkan tanır.
Voleybol Sahasındaki Çizgilerin Anlamı
Voleybol sahasında birçok renkten oluşan çizgiler yer alır. Sahadaki çizgilerin her biri 5 cm boyutundadır. Çizgiler farklı anlamlara sahiptir.
Sınır çizgileri, oyun alanını belirleyen iki yan ve iki dip çizgiden oluşur. Çizgilerin tamamı oyun alanına dahil şekilde çizilir.
Orta çizgi, oyun sahasını her biri 9×9 m2 boyutlarından oluşan iki eşit alana böler. Filenin altında yer alan orta çizginin iki oyun alanına da dahil olduğu kabul edilir.
Hücum çizgisi, her iki oyun alanında da bulunur. Orta çizginin merkezinden 3 metre geride bulunan hücum çizgisi ön bölgeyi ayırır.
Voleybol’un Genel Kuralları
Voleybol oldukça fazla ve detaylı kurallara sahip olsa da birtakım genel kurallar ile oyun hakkında bilgi edinmek mümkündür.
- İki takım arasında oynanan oyunda her takımda 6 as, 6 yedek oyuncu bulunmalıdır.
- Oyun genellikle el ile oynansa da topa vücudun herhangi bir yeri ile temas edilebilir.
- Her takım topa art arda 3 kez, her oyuncu ise 1 kez dokunmalıdır.
- Topu rakip sahaya düşüren takım puan kazanır.
- Oyun setleri 25 puan ile sınırlandırılır.
- Dört setlik oyunda eşitlik olması durumunda 15 sayılık ek bir set oynanır.
- Setler 24-24 veya 14-14 eşitliğinde ise takımlardan biri 2 sayı üstünlük alana kadar set devam eder.
- Her set sonrası takımlar saha değişimi yapmalıdır.
- Voleybolcular saat yönünde yer değiştirerek oynamalıdır. Bu değişim kurallar çerçevesinde gerçekleştirilmelidir.
- Her takımın üç oyuncusu ön sahada üç oyuncusu arka sahada konumlandırılmalıdır.
Voleybol Pas ve Vuruş Çeşitleri
Heyecanlı maçların oynandığı voleybolda yer alan pas ve vuruşlar farklı özelliklerden oluşur. Her vuruş çeşitli isim ve kurallara uygun şekilde gerçekleştirilir.
Manşet
Voleybolun önemli vuruşlarından biri olan manşet, kolların göğüs hizasında bir araya getirilerek bileğin iç bölümünün üst kısmı ile topa alttan vurulmasıyla gerçekleştirilir. Manşet hareketi hem takım içi hem de rakip takıma pas atmak amacıyla kullanılabilir.
Parmak Ucu Pas
Parmak ucu pas, topa parmak ucuyla hafif bir şekilde vurulmasıyla gerçekleştiriliyor. Genellikle aynı takımda yer alan oyuncuların topu düşürmeden kendi aralarında döndürmelerini sağlar.
Kısa Pas
Güçlü hücum vuruşları arasında yer alan kısa pas, sayı almak için sıkça tercih edilir. Hücum tamamlama için kullanılan kısa paslar ise erken kısa pas, geç kısa pas ve normal kısa pas olarak üç kategoride ele alınabilir.
Uzun Pas
Hücumun tamamlanması amacıyla gerçekleştirilen uzun pas genellikle topa sert bir şekilde vurularak ivme kazandırılması sonucunda puan alınması için tercih edilir.
Voleybol’daki Oyuncuların Rolleri
Voleybolda oyuncuların her biri farklı bir noktada konumlandırılır. Oyuncuların görevleri bulundukları yere bağlı olarak değişim gösterir.
Pasör, smaçörlere pas atan oyuncudur. Oyunun yönlendirilmesini sağlayan pasör, hücumda etkili bir pozisyona sahiptir. Pasör çaprazı genellikle pasörün attığı pası, uzun pas ile sürdürerek hücumu tamamlar.
Uzun pas ile hücum yapan oyunculara smaçör denir. Her takımın sahasında iki orta oyuncu bulunur. Orta oyuncular kısa ve kurşun paslarla oynar. Libero ise takımın savunma oyuncusudur. Yer aldığı alana göre vuruş teknikleri değişim gösterebilir.
Voleybol Terimleri Nelerdir?
Voleybol oynarken veya maç izlerken tadını çıkarabilmek için bazı voleybol terimlerine hakim olunmalıdır.
- Servis: Oyuncu, kendi saha çizgisinin gerisinden atış yaparak topu oyuna sokar.
- Smaç: Fileye yakın bir konumda havaya sıçrayan oyuncu elinin iç bölümü ile gelen topa sertçe vurarak sayı almaya çalışır.
- Blok: Rakip takımın sayı almasını önlemek için file önünde yükselip atağa geçilir.
- Plase: Voleybol topu rakip takımın alanına yumuşak şekilde bırakılır.
- Fake: Rakip takımın oyuncularını yanıltmak için yapılan hareketlerden oluşur.
- Tie Break: Eşit skora sahip maçlarda sonucun belirlenmesini sağlamak için oynanan kısa settir.
